A
† Κύριε, τὰ χείλη μου ἀνοίξεις, καὶ τὸ στόμα μου ἀναγγελεῖ τὴν αἴνεσίν σου (Ψαλ. 50,17)
ΚⲀⲖⲎ ⲤⲀⲢⲀΚⲞⲤⲦⲎ! ΚⲀⲖⲞⲚ ⲀⲄⲰⲚⲀ!
Δευτέρα 13 Νοεμβρίου 2023
Κυριακή 20 Αυγούστου 2023
ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ (τοῦ Ἁγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Νέας Ὑόρκης καὶ Ἀνατολικῆς Ἀμερικῆς)
(Απευθείας μετάφραση από το Google)
Για το Φως του Κόσμου
Όταν μεταμορφώθηκες στο βουνό, Χριστέ Θεέ μας, έδειξες τη δόξα Σου στους μαθητές Σου όσο μπορούσαν να την αντέξουν. Είθε το αιώνιο φως Σου να λάμψει και σε εμάς, τους αμαρτωλούς, με τις μεσιτείες της Θεοτόκου. Δότρια Φωτός, δόξα σε Σένα. (Τροπάριο Εορτών, ήχος 7)
Έτσι ψάλλει η Αγία μας Εκκλησία σε αυτήν την εορτή, αναπολώντας εκείνο το θαυμάσιο γεγονός που έγινε πριν από τόσο καιρό στο όρος Θαβώρ. Στο ίδιο βουνό, που υψώνεται μεγαλοπρεπώς πάνω από την παλαιστινιακή πεδιάδα, γίνεται ακόμη και σήμερα μια θριαμβευτική γιορτή αυτού του ένδοξου γεγονότος.
Λέγοντας μας πώς έγινε η Μεταμόρφωση, το Ιερό Ευαγγέλιο λέει ότι ο Σωτήρας ανέβηκε στο βουνό «για να προσευχηθεί». Αναφερόμενος σε αυτό το απόσπασμα σε ένα κήρυγμα, ένας από τους μεγάλους επισκόπους μας εξήγησε ότι ο άμεσος σκοπός της ανόδου Του στο βουνό ήταν η πρόθεση του Σωτήρα να προσευχηθεί εκεί. Αλλά όχι μόνο να προσεύχεται, γιατί το τροπάριο λέει ότι έδειξε τη δόξα Του στους μαθητές Του «όσο άντεχαν», δηλαδή όσο μπορούσαν να αντιληφθούν αυτή τη δόξα. Και το κονδάκ δείχνει ότι ο Κύριος το έκανε αυτό ακριβώς για να θυμούνται αυτό το υπέροχο θαύμα όταν έρθει η ώρα να υποφέρει...
Και έτσι προσευχόμαστε: «Ας λάμψει το φως πάνω μας, αμαρτωλοί, με τις προσευχές της Θεοτόκου».
Τι πνευματικό σκοτάδι έχει επικρατήσει στον κόσμο σήμερα! Και γίνεται όλο και πιο σκοτεινό, πιο πυκνό. Ο Κύριος είπε στο Ευαγγέλιο ότι αυτός που κάνει το κακό δεν μπορεί να αντέξει το φως, αλλά κάνει τις πράξεις του στο σκοτάδι, φοβούμενος το φως και φεύγοντας από αυτό. Και τώρα ένα πυκνό σκοτάδι έχει τυλίξει την ανθρωπότητα, Εξαιτίας αυτού του είδους της ανομίας, όλων των ακαθαρσιών που κυοφορούνται σήμερα από τους γιους των ανθρώπων, που όλα διαπράττονται ανοιχτά. Σαφή. για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας το πνευματικό φως ήδη εξασθενεί και σχεδόν έχει σβήσει. Για το λόγο αυτό, πρέπει να προσευχόμαστε να λάμψει και πάνω μας το αιώνιο φως που φώτισε τους αποστόλους στο όρος Θαβώρ. Ο Κύριος ανέβηκε στο βουνό για να προσευχηθεί και κατά τη διάρκεια της προσευχής μεταμορφώθηκε. Από τους βίους των αγίων γνωρίζουμε ότι πολλοί από αυτούς μεταμορφώθηκαν με τον ίδιο θαυματουργό τρόπο - και ακριβώς κατά τη διάρκεια της προσευχής ... όπως οι αρχαίοι ασκητές έλαμπαν με μια ακτινοβολία φωτός σαν τον ήλιο, έτσι και στους νεότερους χρόνους στη μεγάλη Ρωσία, οι ασκητές έλαμπε με άκτιστο φως Από τον βίο του Αγίου Σεραφείμ ξέρετε πώς το άγιο πρόσωπό του έλαμψε σαν ήλιος κατά τη συνομιλία του με τον Μοτοβίλοφ. Γνωρίζουμε επίσης ένα περιστατικό στη ζωή του γέρου Αμβροσίου (της Όπτινα). Ενώ ήταν μόνος του στο κελί του και προσευχόταν, ένας μοναχός όρμησε μέσα και το ίδιο ξαφνικά τον έπληξε ο φόβος —είχε δει τον προσευχόμενο γέροντα να λάμπει σαν τον ήλιο στο σκοτάδι του κελιού του. Με τον ίδιο τρόπο ξέρουμε ότι πολλοί είδαν τον Άγιο Ιωάννη της Κρονστάνδης να περιβάλλεται από ένα υπέροχο θείο φως τη στιγμή που βρισκόταν μπροστά στο βωμό, κάνοντας τη φλογερή προσευχή του στον Κύριο της Δόξας. Η πείρα έχει δείξει ότι όταν κάποιος προσεύχεται αληθινά, φωτίζεται. Μπορεί κανείς πάντα να διακρίνει ανάμεσα σε αυτούς που προσεύχονται υποκριτικά, για επίδειξη, και σε εκείνους που προσεύχονται ειλικρινά, χωρίς να σκέφτονται κανέναν άλλο από τον Θεό, ενώπιον του οποίου μόνο στέκονται.
Αυτό το πνευματικό φως, αυτό το αιώνιο φως, είναι που μπορεί να μας φωτίσει στην ειλικρινή προσευχή: Γι' αυτό, είτε προσευχόμαστε πολύ είτε για σύντομο χρονικό διάστημα, πρέπει να θεωρούμε τις στιγμές που περνάμε στην προσευχή ως τον πιο σημαντικό χρόνο μας, τη ζωή, για αυτή τη φορά στεκόμαστε ενώπιον του Θεού και μιλάμε μαζί Του. Οι Άγιοι Πατέρες λένε ότι κατά την ανάγνωση του Ιερού Ευαγγελίου και των πατερικών συγγραμμάτων, ο Θεός μας μιλάει. Και στην προσευχή - μιλάμε με τον Θεό, αυτό είναι μεγάλο όφελος για την ψυχή, γιατί στη συνομιλία με τον Δημιουργό και τον Κύριο, η ψυχή κάποιου φωτίζεται με αυτό το φως για το οποίο προσευχόμαστε σε αυτή τη φωτεινή γιορτή της Μεταμόρφωσης του Κυρίου μας .
Μητροπολίτης Φιλάρετος Πρώτος Ιεράρχης της Εξωτερικής Ρωσικής Εκκλησίας
Σάββατο 7 Ιανουαρίου 2023
ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΕΣΠΟΤΙΚΗ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ 2022 (τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας κ. Χρυσοστόμου)
Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Χαίρετε πάντοτε ἐν Κυρίῳ τεχθέντι!
Ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, Ἐκεῖνος ποὺ προανήγγειλαν οἱ Προφῆτες, ὁ προσδοκώμενος Ἐμμανουήλ, ὁ γιὰ τοὺς εὐσεβεῖς Ἀθηναίους «Ἄγνωστος Θεός», γεννᾶται σήμερα ἀπὸ τὴν Ἀειπάρθενο Κόρη.
Μὰ πῶς; Καὶ Παρθένος καὶ Μητέρα; «Ὅπου βούλεται Θεός, νικᾶται φύσεως τάξις»! Χωρὶς τὴν συμβολὴ τοῦ ἄνδρα γεννᾶται, ὅπως, ἄλλωστε, ἔπλασε τὴν παλαιὰ Εὔα χωρὶς τὴν συμβολὴ γυναίκας. Ἄν γεννιόταν ὡς ἄνθρωπος ὅπως γεννηθήκαμε ὅλοι ἑμεῖς, οἱ χοϊκοὶ καὶ κληρονόμοι τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, δὲν θὰ ἔδειχνε τὴν θεϊκὴ δυνατότητά Του νὰ κάνει τὰ ἀδύνατα δυνατά. Γιὰ αὐτό, γεννᾶται ἀπὸ Παρθένο, καὶ μάλιστα Ἁγία, προετοιμασμένη κατάλληλα γιὰ νὰ καταστεῖ ἡ γέφυρα ποὺ θὰ ἕνωνε τὸν Οὐρανὸ μὲ τὴν γῆ. Ἐπέλεξε τὴν Παρθένο τονίζοντας μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ καὶ τὴν ὑπεροχὴ τῆς κατὰ Θεὸν παρθενίας, ἡ ὁποία, δυστυχῶς, τὰ τελευταῖα ἔτη θεωρεῖται μία ἔννοια ξεπερασμένη.
Καυχιέται σήμερα ἡ ταπεινὴ Βηθλεέμ, διότι ἀξιώθηκε νὰ γίνει ἡ πόλη ἡ ὁποία πρώτη ὑποδέχθηκε στὴ γῆ τὸν Σαρκωθέντα Θεό.
Εὐφραίνονται οἱ Ἄγγελοι καὶ ἐκτελοῦν τὸ δοξολογικό τους ἔργο, διδάσκοντάς μας πὼς νὰ ὑμνοῦμε τὸν Σωτήρα.
Ὁ Ἰωσὴφ δὲν στενάζει πιά. Ἀπολαμβάνει πλὲον τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ὑπακοῆς του στὸν Ἄγγελο καὶ στέκει μὲ χαρὰ κοντὰ στὴ φάτνη, ὡς προστάτης τῆς Παναγίας καὶ τοῦ Κυρίου.
Οἱ μέχρι πρὶν λίγο ἀσήμαντοι βοσκοὶ, γράφονται τώρα στὴν ἱστορία, ὡς οἱ πρῶτοι θαυμαστὲς τῆς ἐπὶ γῆς παρουσίας τοῦ Θείου Βρέφους. Μέχρι καὶ τὰ ἄλογα ζῶα λαμβάνουν ἀξία μὲ τὴν γέννησή Του.
Ὁ οὐρανός, βλέποντας τὸ ἱερὸ πανηγύρι, συνδράμει παρέχοντας τὸ λαμπρὸ ἀστέρι γιὰ νὰ καθοδηγήσει τοὺς καλοπροαίρετους Μάγους ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Ἀνατολῆς πρὸς τὸν Ἤλιο τῆς Δικαιοσύνης.
Μὲ τὴν γέννηση τοῦ Θεανθρώπου ἔρχεται ἡ ἀνατροπή. Ὁ ὑπερήφανος παραβλέπεται καὶ ὁ ταπεινὸς λαμβάνει τὴν δόξα. Ὁ σημαντικὸς τίθεται στὴν ἄκρη γιὰ νὰ λάμψει ὁ ἀσήμαντος. Ἡ παρθενία ἀξιώνεται τῆς μητρότητας. Τὰ παλάτια ζηλεύουν τὴν τιμὴ τῆς φτωχικῆς φάτνης. Τὸ σκοτάδι γεμίζει μὲ Φῶς. Ἡ φτώχεια πλουτίζει. Ὁ πειρασμὸς καὶ οἱ συνεργοί του συνειδητοποιοῦν τὸ τέλος τῆς ἐξουσίας τους. Ὁ Παντοκράτωρ Θεὸς σὲ φάτνη ἀνακλίνεται. Ἔρχεται στὴ γῆ γιὰ νὰ πάμε ἑμεῖς στὸν Οὐρανό. Γίνεται ἄνθρωπος, γιὰ νὰ γίνει ὁ ἄνθρωπος Θεός. Ἔρχεται στὴ γῆ, φωνάζοντας στοὺς δημιουργοὺς τῶν θρησκειῶν: «Ἀφοῦ δὲν καταφέρατε νὰ μὲ βρεῖτε, ἦρθα ἐγὼ νὰ βρῶ ἑσᾶς, δεχθεῖτε τὴν ἀποκάλυψη τῆς ἀλήθειας».
Ἡ γέννηση τοῦ Θεανθρώπου ἔγινε ἡ αἰτία ὅλων τῶν ἀγαθῶν. Τὸ ὅτι ὁ Χριστὸς σταυρώθηκε καὶ ἀναστήθηκε σκυλεύοντας τὸν θάνατο, τὸ ὅτι ἑμεῖς, «οἱ κατοικοῦντες ἐν σκότει καὶ σκιᾷ θανάτου» εἴδαμε φῶς μέγα, τὸ ὅτι ἡ εἰδωλολατρεία κατατροπώθηκε, τὸ ὅτι τὸ ἑλληνικὸ πνεῦμα συζεύχθηκε μὲ τὴν Ὁρθοδοξία, τὸ ὅτι ἡ γῆ ἔγινε παράδεισος μέσα ἀπὸ τοὺς βίους τῶν Ἁγίων Πατέρων καὶ Μητέρων, τὸ ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔγινε ἐπιτέλους ἐλεύθερος, ὅλα αὐτὰ ἔχουν τὴν ἀρχή τους στὴ σημερινὴ ἑορτή.
Ἡ τόσο σημαντικὴ αὐτὴ ἑορτὴ τοῦ Χριστιανισμοῦ ἔχει λάβει οἰκουμενικὲς διαστάσεις. Σχεδὸν ὅλοι ἑορτάζουν τὰ Χριστούγεννα. Οἱ ἐκτὸς Ἐκκλησίας ἑορτάζουν μὲ ξενύχτι, μὲ πλούσια γεύματα, μὲ φανταχτερὰ ἐνδύματα, μὲ ποτὰ καὶ τραγούδια. Ἑορτάζουν, ὅμως, δίχως νὰ δίνουν τὴν παραμικρὴ σημασία στὸ Πρόσωπο ποὺ ἔχει τὰ γενέθλιά Του, τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό.
Τὸ Μυστήριο, ἀγαπητοί, βιώνεται καὶ τιμᾶται μὲ σιγή, μὲ προσευχὴ καὶ ψαλμωδία. Μέσα σὲ τέτοιο, ἅγιο περιβάλλον γεννήθηκε γιὰ τὴν σωτηρία μας ὁ Πανάγιος Θεός. Καλὰ εἶναι καὶ τὰ γεύματα τῆς ἀγάπης ποὺ μᾶς φέρνουν κοντὰ μὲ ἀγαπημένα πρόσωπα, καλὰ καὶ τὰ στολίδια ἀκόμα. Καλά, ἀρκεῖ νὰ εἶναι παρὼν στὴν ἑορτὴ καὶ ὁ Δεσπότης Χριστός, γιὰ νὰ δώσει σὲ ὅλα αὐτὰ νόημα καὶ οὐσία. Διαφορετικά, δὲν εἶναι παρὰ τυπικὰ στοιχεῖα, τὰ ὁποῖα μᾶς φέρνουν σύντομη χαρὰ καὶ λίγο ἀργότερα μελαγχολία καὶ ἀπογοήτευση. Δὲν εἶναι αὐτὸς ὁ σκοπὸς τῆς ἑορτῆς. Δὲν εἶναι αὐτὸς ὁ σκοπὸς τῶν Χριστουγέννων. Ὁ Χριστὸς γεννήθηκε γιὰ νὰ λαμψει ἡ χαρὰ καὶ ἡ εἰρήνη. Γιὰ αὐτό, καθῆκον μας εἶναι μὲ τὴν μετάνοια, τὴν ταπείνωση καὶ τὴν ἀγάπη, μὲ τὴν προσευχή, τὴν ψαλμωδία καὶ τὴν τήρηση τοῦ μέτρου, νὰ ἐτοιμάσουμε τὴν φάτνη τῆς ψυχῆς μας, γιὰ νὰ γεννηθεῖ μέσα μας ὁ Χριστὸς καὶ νὰ μεταμορφώσει ὄχι μόνο τὸ Δωδεκαήμερο τῶν ἑορτῶν, ἀλλὰ ὅλη τὴν ἐπίγεια ζωή μας.
Ἀνέφερα ὅτι ὁ Χριστὸς γεννήθηκε γιὰ νὰ ἔλθει ἡ εἰρήνη. Τὴν γέννησή Του, ὡστόσο, ἀκολούθησε ἡ σφαγὴ τῶν νηπίων. Ἑπομένως, γιὰ ποιά εἰρήνη μιλᾶ ἡ Ἐκκλησία; Γιὰ τὴν εἰρήνη τῆς ψυχῆς, τὴν ὁποία οὐδεὶς μπορεῖ νὰ ἀφαιρέσει, ὅσους πολέμους καὶ ἄν ξεσηκώσει, ὅσο σκοτάδι καὶ ἄν παρουσιάσει μπροστὰ στὰ μάτια μας.
Αὐτὴ ἡ εἰρήνη, συνάμα δὲ καὶ ἡ χαρὰ καὶ τὸ Φῶς τοῦ Χριστοῦ νὰ πλημμυρίσουν τὶς ψυχὲς ὅλων μας. Καὶ μὴν ξεχνᾶμε ποτέ, οὔτε στὰ εὔκολα, οὔτε στὰ δύσκολα τὶ εἶπε ὁ Ἄγγελος στοὺς ταπεινοὺς καὶ ἔντρομους βοσκούς: «Μὴν φοβᾶστε, γιατὶ σᾶς φέρνω χαρμόσυνο ἄγγελμα ποὺ θὰ προκαλέσει μεγάλη χαρὰ σὲ ὅλο τὸν λαό, καθότι γεννήθηκε σήμερα Σωτήρας γιὰ ἑσᾶς».
Αὐτὸν τὸν Σωτήρα μὲ πίστη νὰ ὑμνοῦμε καὶ νὰ προσπαθήσουμε νὰ ἔχουμε Κυρίαρχο στὴ ζωή μας, στὴ σκέψη μας καὶ στὰ χείλη μας, διότι ἔτσι γεμίζει ἡ ὕπαρξή μας ἀπὸ τὴν εὐλογία τοῦ Σαρκωθέντος Θεοῦ. Σὲ Αὐτὸν ἀνήκει ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν!
Χρόνια πολλά, εὐλογημένα, εἰρηνικὰ καὶ χαρμόσυνα!
ὁ Ἐπίσκοπός σας,
† ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος
Τετάρτη 20 Ιουλίου 2022
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ (ὑπό Ἀρχιμανδρίτου Νικηφόρου Νάσσου)
Περί τοῦ Πνευματικού Νόμου
ὑπό Ἀρχιμανδρίτου Νικηφόρου Νάσσου
Τό παρόν κείμενο ἐντάσσεται μαζί μέ ἄλλα ὁμοειδή σέ μία (ἀνέκδοτη ἐπί τοῦ παρόντος) μελέτη μας, σχετικά μέ τήν παιδαγωγική ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ στήν Ἱστορία, πρός ἐξάλειψη τῆς ἁμαρτίας, τῆς γενεσιουργοῦ αἰτίας τῶν κακῶν. Καί εἶναι γεγονός, σύμφωνα μέ τόν ἱερό Χρυσόστομο, ὅτι «οὐδέν κακόν, ἁμαρτία μόνον» .
Στήν ἐν λόγῳ μελέτη γίνεται ἀναφορά στήν προπτωτική, ὑγιῆ κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου, στήν μετά τήν πτώση ἐπελθοῦσα φθορά καί θνητότητα τῆς φύσεως, στόν πνευματικό νόμο πού λειτουργεῖ θεραπευτικά καί σωτηριολογικά, στήν ἀγαπητική παρέμβαση τοῦ Θεοῦ πρός ἐπαναφορά τῶν κτιστῶν – τρεπτῶν λογικῶν ὄντων στήν ὀντολογική τους βάση (θεοεΐδεια) καί στά εὐεργετικά ἀποτελέσματα τῆς μετανοίας, ὡς ἀναιρέσεως τῆς αἰτίας τῶν παραχωρουμένων δεινῶν.
Στήν παρούσα δημοσίευση παραθέτουμε τό σχετικό Κεφάλαιο περί τοῦ πνευματικοῦ νόμου, ὅπου γίνεται προσέγγιση τοῦ θέματος μέσα ἀπό τήν Πατερική ἑρμηνευτική τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας.
Στά κείμενα τῶν Ἁγίων Πατέρων γίνεται λόγος περί τοῦ λεγομένου «πνευματικοῦ νόμου», ὁ ὁποῖος συχνά ἀντιπαραβάλλεται μέ τόν φυσικό νόμο, ἀλλά καί μέ τόν Μωσαϊκό. Τονίζεται δέ ὅτι αὐτούς τούς τρεῖς νόμους ἔδωσε ὁ Θεός στούς ἀνθρώπους σέ διαφορετικά χρονικά διαστήματα, ὡς χειραγωγούς πρός τή σωτηρία τους . Σύμφωνα μέ τήν Πατερική Θεολογία, ὁ πνευματικός νόμος ἀποτελεῖ τό νόμο ἐκεῖνο, στόν ὁποῖο ζοῦσαν οἱ πρωτόπλαστοι στόν ἐπίγειο Παράδεισο πρίν τήν Πτώση. Αὐτή ἡ ζωή στόν πνευματικό νόμο χαρακτηριζόταν ἀπό τήν ἀπάθεια, τή συναναστροφή μέ τούς Ἀγγέλους, τή νοερά θεωρία καί τήν παραμονή στή θεία Χάρη. Ἡ ἔκπτωση τῶν πρωτοπλάστων ἀπό τόν Παράδεισο συνδέεται μέ τήν ἔκπτωσή τους ἀπό τόν πνευματικό νόμο καί τήν ὑπαγωγή τους στά πλαίσια τοῦ φυσικοῦ νόμου. Οἱ ἄνθρωποι, μέ τή βοήθεια τοῦ ἐμφύτου νόμου μποροῦσαν νά ξεχωρίζουν τό ἀγαθό ἀπό τό κακό ἀπό τήν ἀρχή τῆς δημιουργίας τους . Μετά τήν προπατορική Πτώση, αὐτή ἡ διάκριση τοῦ ἀγαθοῦ ἀπό τό κακό διατηρήθηκε στούς ἀνθρώπους, ἀλλά ἀμαυρωμένη καί ἐξασθενημένη . Αὐτό μποροῦμε νά τό ἀντιληφθοῦμε ἀπό τό γεγονός ὅτι ἡ ἀντίληψη γιά τό καλό καί τό κακό δέν εἶναι ταυτόσημη σέ διαφορετικούς ἀνθρώπους καί κοινωνίες. Σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρες, ἡ ζωή στό φυσικό νόμο χαρακτηρίζεται ἀπό τή διαμονή ἀνάμεσα στά πάθη καί τούς δαίμονες, οἱ ὁποῖοι τά ἀνακινοῦν, τή φυσική κατανόηση τῶν φαινομένων μέ τίς αἰσθήσεις καί τήν ἐπίπονη πράξη τῆς ἀρετῆς . Ὁ Ὅσιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής θά γράψει ὅτι ὅσοι τηροῦν τό φυσικό νόμο ὁδηγοῦνται στήν ἀλάθητη ἐνέργεια τῶν φυσικῶν παθῶν .
Εἶναι γνωστό ὅστι στόν λαό τοῦ Ἰσραήλ ὁ Θεός παρεῖχε τόν Μωσαϊκό νόμο, ὡς βοηθό τοῦ φυσικοῦ. Σύμφωνα μέ τόν ἱερό Χρυσόστομο, ὁ Μωσαϊκός νόμος βοηθοῦσε στήν πραγματοποίηση τοῦ ἀγαθοῦ καί τή νίκη ἐναντίον τοῦ κακοῦ, ἀφοῦ ἐπαινεῖ τό ἀγαθό καί κατακρίνει τό κακό. Γράφει μάλιστα, ὁ χρυσορρήμων Πατήρ κάτι πολύ σημαντικό, μεταξύ ἄλλων, σχετικά μέ τόν φυσικό καί τόν Μωσαϊκό νόμο: «Ὁρᾷς πῶς δείκνυσι τήν μέν τῶν καλῶν καί τῶν μή τοιούτων γνῶσιν ἐξαρχῆς ἡμῖν καταβεβλημένην, τόν δέ νόμον Μωϋσέως ἐπαινοῦντα αὐτήν, καί ἐπαινούμενον παρ᾿ αὐτῆς» ;
Μετά ἀπό τή γενική αὐτή ἀναφορά στά εἴδη τοῦ Νόμου, θά γίνει λόγος εἰδικά περί τοῦ «πνευματικοῦ νόμου», σύμφωνα μέ τούς πνευματοφόρους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Πρωτίστως θά θυμηθοῦμε ὅτι, σύμφωνα τήν Ἁγία Γραφή, ἡ διαπρατόμενη ἁμαρτία λαμβάνει τήν «ἀντιμισθία» της, τήν «ἔνδικον μισθαποδοσίαν», κατά τή γνωστή ρῆση τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου .
Πολλές φορές βλέπουμε ὅτι οἱ θλίψεις καί οἱ ποικίλες δοκιμασίες συνδέονται μέ τίς ἁμαρτίες, ὡς ἀπότοκά τους. Ἡ ἀνταπόδοση δέν πραγματοποιεῖται μόνο μετά θάνατον, ἀλλά καί στή ζωή αὐτή, ὅπου ἐμφανίζεται ἡ ἐκδίπλωση τῶν ἀποτελεσμάτων τῆς ἁμαρτίας, ἀφοῦ αὐτό ζητεῖ ἡ ἀνθρώπινη συνείδηση, ὡς ἀπονομή τῆς δικαιοσύνης στόν κόσμο. Σύμφωνα μέ τή Γραφή, ὁ Δίκαιος Θεός ἀνταποδίδει τό καλό, ἀλλά καί τό κακό. Ἔτσι, ἐμφανίζεται νά ἐνισχύει καί ἐπιβραβεύει τούς δικαίους, ἀλλά καί νά παιδαγωγεῖ κολαστικά αὐτούς πού παραβαίνουν τό Νόμο Του. Πῶς ὅμως μπορεῖ νά συμβιβασθεῖ ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ μέ τήν ἀγάπη Του καί τό ἄτρεπτο τῆς ἀγαθῆς διαθέσεώς Του πρός τούς ἀνθρώπους; Γνωρίζουμε ἀπό τήν Πατερική Θεολογία ὅτι ὁ Θεός δέν ὀργίζεται, «οὐκ ὀργίζεται τό θεῖον». Ὁ Θεός εἶναι ἀπαθής, ἄτρεπτος, ἀμετάβλητος, ἀναλλοίωτος καί δέν ἀλλάζει διαθέσεις ἔναντι τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεός ἀγαπᾶ τόν μεγαλύτερο ἁμαρτωλό, ὅπως ἀγαπᾶ τόν μεγαλύτερο Ἅγιο . Πῶς, ὅμως, τότε, λέγεται ὅτι τιμωρεῖ τόν ἁμαρτωλό; Ἀλλάζει ἄραγε διαθέσεις ἔναντι τοῦ ἀνθρωπου ὁ ἄτρεπτος Θεός; Μεταβάλλεται ὁ ἀναλλοίωτος καί τάσσεται ἐναντίον τοῦ πλάσματός του;
Τήν ἀπάντηση στό ἐρώτημα αὐτό, δηλ. τό πῶς συμβιβάζεται ἡ θεία δικαιοσύνη μέ τή θεία ἀγάπη καί τό ἄτρεπτο τῆς ἀγαθῆς διαθέσεως τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀνθρώπους, ἀφοῦ ὑπάρχουν οἱ τιμωρίες τῶν ἁμαρτωλῶν, δίνει ἕνας Ἅγιος ἀσκητής τόν 5ο αἰ., ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ Ἐρημίτης. Εἶναι ὁ συγγραφέας τοῦ λίαν ψυχοφελοῦς βιβλίου περί τοῦ λεγομένου πνευματικοῦ νόμου. Εἶναι τόσο μεγάλη ἡ πνευματική ἀξία αὐτοῦ τοῦ συγγράμματος, ὥστε οἱ Βυζαντινοί -σύγχρονοι τοῦ Ὁσίου- νά λέγουν χαρακτηριστικά : «πάντα πώλησον, Μᾶρκον ἀγόρασον». Νά πουλήσεις ὅ,τι ἔχεις, προκειμένου νά προμηθευτεῖς αὐτό τό βιβλίο.
Ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ Ἐρημίτης γράφει ὅτι ὁ Θεός δέν δημιούργησε τόν θάνατο (σύμφωνα, βεβαίως, μέ τό ἁγιογραφικό: «ὁ Θεός θάνατον οὐκ ἐποίησεν» ), οὔτε τέρπεται μέ τήν ἀπώλεια ζωντανῶν ὑπάρξεων, οὔτε ἐνεργεῖ ὑποκινούμενος ἀπό τό πάθος τῆς ὀργῆς, οὔτε ἐπινοεῖ πρᾶγμα πρός ἀνταπόδοση, οὔτε μεταβάλλει τή διάθεσή του ἀνάλογα μέ τήν ἀξία τοῦ καθενός. Ἀλλά ὁ Θεός, λέγει ὁ ἅγιος Μᾶρκος, δημιούργησε τά πάντα μέ σοφία καί προόρισε νά κρίνονται ἀπό τόν πνευματικό νόμο. «Θεός γάρ θάνατον οὐ ἐποίησεν, οὐδέ τέρπεται ἐπ ἀπωλείᾳ ζώντων, οὔτε κινεῖται πάθει ὀργῆς, οὔτε ἐπινοεῖ πρᾶγμα εἰς ἄμυναν, οὔτε ἀλλοιοῦται πρός τήν ἑκάστου ἀξίαν· ἀλλά πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησεν, ὑπό νόμῳ πνευματικῷ κρίνεσθαι προορίσας» . Κατά ταῦτα, λοιπόν, ἡ ἀνταπόδοση στήν κάθε πράξη ἐξαρτᾶται ἀπό τόν πνευματικό νόμο καί ὄχι ἀπό κάποια ἀλλαγή στόν Θεό. Εἶναι πολύ σημαντικό νά γνωρίζουμε ὅτι ἡ δίκαιη κρίση τοῦ Θεοῦ γιά κάθε ἀνθρώπινη πράξη δέν ἔχει ὡς αἰτία της τή μεταβολή τῆς διαθέσεως τοῦ Θεοῦ πρός τά πλάσματά του. Αὐτή ἡ πάντοτε δίκαιη κρίση τοῦ Δικαίου Θεοῦ ἐκδηλώνεται μέσα ἀπό τή λειτουργία τοῦ πνευματικοῦ νόμου, ἀνάλογα μέ τήν κάθε περίπτωση . Γι᾿ αὐτό σέ κάθε πρᾶγμα, ἐπακολουθεῖ ἡ πρέπουσα ἀνταπόδοση καί αὐτή, σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Μᾶρκο, γίνεται κατά τρόπο φυσικό καί ὄχι ἐπινοητικό .
Πρέπει ὡστόσο νά ὑπογραμμισθεῖ ὅτι γενικά, τό ζήτημα τοῦ πνευματικοῦ νόμου, ἄν δέν ἑρμηνευθεῖ σωστά, μπορεῖ νά δημιουργήσει ἐσφαλμένες καί ἀντορθόδοξες θέσεις καί θεωρίες. Μπορεῖ λ.χ. κάποιος νά ἐκλάβει τή λειτουργία τοῦ πνευματικοῦ νόμου δικανικά, ὡς μία ἀποκατάσταση τῆς διασαλευθείσης ἁρμονίας διά τῆς ἁμαρτίας, ὁπότε θά ταυτισθεῖ μέ τή γνωστή δυτική κακοδοξία τοῦ Ἀνσέλμου Κατεμβουρίας, περί ἱκανοποιήσεως τῆς θείας Δικαιοσύνης. Ὅμως, ὁ πνευματικός νόμος ἑρμηνεύεται πάντοτε μέ βάση τίς ὀντολογικές προϋποθέσεις καί ὄχι αὐτονομημένα, χωρίς αὐτές. Κατά τοῦτο, ὁ πνευματικός νόμος δέν εἶναι μιά ἀποκατάσταση τῆς διασάλευσης κάποιας δικαιϊκῆς τάξεως, ἀλλά ἀποτελεῖ μιά ὑπενθύμιση τῆς ἐπαναγωγῆς τοῦ ἀνθρώπου στό «κατ᾿ εἰκόνα» καί πορείας πρός τό «καθ᾿ ὁμοίωσιν». Εἶναι δηλαδή μέσον πρός τήν ἐπαναγωγή τοῦ ἀνθρώπου στήν ὀντολογία του, στή θεοεΐδειά του, μέ ἄλλα λόγια ἀποτελεῖ μέσον πού ὁδηγεῖ στή σωτηρία του.
Εἶναι νόμος, ὅπως γράφει ἡ Σοφία Σολομῶντος, ὅτι «δι᾿ ὧν τις ἁμαρτάνει, διά τούτων κολάζεται» . Οἱ ἐπιφορές ἀκολουθοῦν τίς ἁμαρτίες, πλήν ὅμως, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος, κατά τή διάρκεια τῆς ζωῆς του διαπράττει πλῆθος καλῶν καί κακῶν πράξεων, ἀλλά καί λογισμῶν, οἱ ἐπιφορές δέν φαίνονται νά εἶναι ἴδιες μέ τίς αἰτίες τους. Ἀπό πνευματικῆς ἀπόψεως βεβαίως, οἱ ἐπιφορές ἐφαρμόζουν τή δικαιοσύνη, ὅπως καί πάλι ὑπογραμμίζει ὁ Ὅσιος Μᾶρκος ὁ Ἐρημίτης . Αὐτό ἀνιχνεύεται στά κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Βλέπουμε λ.χ. τήν ἀναφερόμενη ἀπό τόν Κύριο ἐκείνη περίπτωση τῶν ἀνθρώπων, πάνω στούς ὁποίους ἔπεσε ὁ πύργος τοῦ Σιλωάμ. Αὐτοί, ὅμως, δέν εἶχαν ρίξει κάποιο πύργο ἐπάνω σέ ἄλλους ἀνθρώπους. Ἐπίσης, ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι αἰχμαλωτίσθηκαν στή Βαβυλώνα, δέν εἶχαν διαπράξει τό ἴδιο σέ ἄλλους συνανθρώπους τους.
Τά ἀνωτέρω περιστατικά, πού δέν εἶναι τά μοναδικά, καταδεικνύουν ὅτι οἱ ἁμαρτάνοντες κατά ποικίλους τρόπους, τιμωροῦνται, σύμφωνα μέ τόν πνευματικό νόμο, στόν κατάλληλο καιρό καί μέ τόν ἁρμόδιο τρόπο. Ὅμως, ὁ τρόπος τῆς τιμωρίας δέν εἶναι σέ ὅλους ὁ ἴδιος, οὔτε ὁ καιρός, οὔτε ἐπίσης τιμωροῦνται μέ τά ἴδια μέσα, μέ τά ὁποῖα αὐτοί οἱ ἴδιοι ἁμάρτησαν. Τήν κατάλληλη ἀνταπόδοση, τόν τρόπο, τόν χρόνο καί τό μέσο τῆς ἀνταποδόσεως, γνωρίζει μόνο ὁ Θεός. Ἀκόμη, σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Μᾶρκο τόν Ἐρημίτη, «πάσης συμβάσεως αἰτία ἐστίν οἱ ἑκάστου λογισμοί». Κάθε τι πού συμβαίνει ὡς ἀνταπόδοση στόν ἄνθρωπο ἔχει ὡς αἰτία ὄχι μόνο τίς πράξεις του, ἀλλά καί τίς βαθύτερες σκέψεις του, ἀφοῦ ὁ Παντογνώστης Θεός, ὁ «πάντων ἐπιστάμενος», γνωρίζει καί τούς λογισμούς τῶν ἀνθρώπων. Δέν μποροῦν νά πραγματοποιηθοῦν λόγοι καί πράξεις, ἄν δέν ἔχουν προηγηθεῖ οἱ λογισμοί. Πέραν αὐτῶν, ἐξετάζεται ἡ πρόθεση τῶν ἀνθρώπων. Κατά ταῦτα, ὅποιος ἔχει τήν πρόθεση νά πράξει κάτι, εἴτε καλό, εἴτε κακό, ἤδη τό ἔχει ἐκτελέσει μέ τό νοῦ του. Γι᾿ αὐτό καί λαμβάνει ἀπό τόν πνευματικό νόμο τήν ἐπάξια ἀνταπόδοση .
Λεκτέον ἀκόμη, ὅτι «οἱ πνευματικοί νόμοι πού ἔθεσε ὁ Θεός νά διέπουν τόν πνευματικό κόσμο, δέν ἔχουν σκοπό νά ἐμποδίζουν τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν ἐπιλογή τῆς ἁμαρτίας ἤ μέ τήν βία νά τόν ἐπαναφέρουν στήν εὐθεῖα ὁδό κάθε φορά πού ἐκκλίνει ἀπό αυτήν. Λειτουργοῦν κατά τέτοιο τρόπο, ὥστε νά διατηροῦν καί περιφρουροῦν τό αὐτεξούσιό του καί νά τόν παιδεύουν πρός τό καλό χωρίς νά προσβάλουν καθόλου τήν ἐλευθερία του. Συγκεκριμένα, κάθε καλή πράξη που ἐπιλέγει ὁ ἄνθρωπος τοῦ ἀποδίδει τόν δικό της καρπό. Κάθε φορά πού ὁ ἄνθρωπος ἀπομακρύνεται ἀπό τόν Θεό, ἐντελῶς φυσικά παραδίδεται στόν πνευματικό θάνατο , ὁ ὁποῖος χαρακτηρίζεται ἀπό τήν ὀδύνη καί τήν ἐξουθένωση. Βλέπει κανείς ἐδῶ ὅτι οἱ πνευματικοί νόμοι διαφυλάττουν τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου μέ τό νά τοῦ προσφέρουν αὐτό ἀκριβῶς πού ἐπιλέγει. Ἡ ὀδύνη καί ἡ ἐξουθένωση ἀποτελοῦν τήν φυσική ἀπόληξη τῆς ἁμαρτίας καί ὄχι τιμωρία, πού κατά δικανικό τρόπο κολάζει τήν κακή προαίρεση τοῦ ἀνθρώπου. Ταυτόχρονα ἀποτελοῦν ἔμμεση προτροπή πρός μετάνοια, χωρίς νά ἀφαιροῦν ἀπό τόν ἄνθρωπο τό αὐτεξούσιο» . Εἶναι σημαντικό νά τονισθεῖ ὅτι οἱ πνευματικοί νόμοι εἶναι παιδωγία πρός σωτηρίαν καί λειτουργοῦν ἐν ἐλευθερίᾳ, δηλαδή μέ τήν ἐκούσια ἀποδοχή τους ἀπό μέρους τῶν πιστῶν ἀνθρώπων, μέ ταπεινοφροσύνη καί μετάνοια. Αὐτοί φυσικά σώζονται, ἀφοῦ δέχθηκαν τή λειτουργία τοῦ πνευματικοῦ νόμου στή ζωή τους. Γνωρίζουμε ὅμως ὅτι ὑπάρχουν καί ἄνθρωποι, πού ἁμαρτάνουν βαρέως καί κατά συνείδησιν, καί παρόλο πού δέχονται τήν παιδαγωγία τοῦ πνευματικοῦ νόμου μέ κάποια δοκιμασία, ἐπιφορά, ἀσθένεια κ.λπ. δέν μετανοοῦν, ἀλλά φυσιοῦνται, ἀλαζονεύονται καί τελικά χάνουν τή σωτηρία τους.
Συνοπτικά θά μποροῦσε νά κατατεθεῖ, ὅτι ὁ ὅρος «πνευματικός νόμος» δηλώνει ἀφ᾿ ἑνός μέν τόν Εὐαγγελικό νόμο καί τίς ἐντολές του, ἐπί τῇ βάσῃ τῶν ὁποίων κρίνεται κάθε ἀνθρώπινη πράξη καί λαμβάνει τήν δέουσα ἀνταπόδοση, ἀφ᾿ ἑτέρου, ὁ ὅρος «πνευματικός νόμος» δηλώνει τά πνευματικά ἐκεῖνα φαινόμενα, τά πάντοτε σχεδόν ἐπαναλαμβανόμενα, πού συμβαίνουν ἀνάλογα με τη στάση κάθε ἀνθρώπου πρός τίς ἐντολές. Ἔτσι, «ἀνάλογα μέ τήν ἐντολή πού τηρεῖται ἤ παραβαίνεται, παρατηρεῖται καί τό ἀντίστοιχο πνευματικό φαινόμενο. Τά φαινόμενα αὐτά ἀποτελοῦν τίς γενικές ἀρχές πού διέπουν τήν πνευματική ζωή. Μποροῦν νά παραλληλιστοῦν μέ τούς νόμους πού διέπουν τό φυσικό κόσμο. Ὅπως δηλαδή ἡ φύση διέπεται ἀπό φυσικούς νόμους, ἔτσι καί ὁ πνευματικός κόσμος διέπεται ἀπό πνευματικούς νόμους» . Ἔτσι, γίνεται κατανοητό ὅτι ἡ λειτουργία τοῦ πνευματικοῦ νόμου δέν σημαίνει κατάργηση τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως ἤδη ἐλέχθη. Ὅταν λ.χ. ἕνας ἄνθρωπος περιπατεῖ δίπλα στόν γκρεμό, ἄν δέν προσέξει θά βρεθεῖ κάτω, μέ κίνδυνο νά χάσει τή ζωή του. Αὐτό θά εἶναι ἡ συνέπεια παραβιάσεως τοῦ φυσικοῦ νόμου. Τό αὐτό λαμβάνει χώρα καί στό πεδίο τοῦ πνευματικοῦ νόμου, ἀλλά μέ μία διαφορά. Ἡ πτώση στό γκρεμό ἤ ἀπό κάποιο ὕψος, κατά τό νόμο τῆς βαρύτητος, εἶναι ἀναπόφευκτη ὡς συνέπεια παραβιάσεως τοῦ φυσικοῦ νόμου, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀπρόσωπος καί, θά λέγαμε, ἄκαμπτος. Οἱ πνευματικοί νόμοι, ὅμως, ἔχουν εὔσπλαγχνο καί φιλάνθρωπο χαρακτῆρα καί λειτουργοῦν κατά τό θέλημα τοῦ Ἁγίου Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος «πάντας θέλει σωθῆναι». Ἔτσι, ἡ τιμωρία πού ἀκολουθεῖ τήν πτώση στήν ἁμαρτία, ἀπό τόν πνευματικό νόμο (ὅπως λ.χ. μιά ἀκούσια θλίψη) μπορεῖ νά προληφθεῖ, ὅταν ὁ ἄνθρωπος σπεύσει σέ μετάνοια, ὁπότε αἴρεται καί ἡ ἐπιφορά.
Σύμφωνα μέ τά ἀνωτέρω ἐκτεθέντα, δέν θά πρέπει νά μᾶς ἐκπλήσσουν οἱ διάφορες καί μέ ποικίλους τρόπους ἐκδηλούμενες ἐπιφορές, δοκιμασίες κ.ἄ. πού λαμβάνουν χώρα μέσα στό πλαίσιο τῆς λειτουργίας τοῦ πνευματικοῦ νόμου (μέ τήν ἀνταπόδοση, θετικά ἤ ἀρνητικά), ὁ ὁποῖος παραβιάζεται ἀσυστόλως κατά τήν ζοφερά ἐποχή μας, ὅπου ἡ πολυσχιδής ἁμαρτία ἐξαπλώνεται ὡς λοιμική νόσος καί ἀφανίζει τά πάντα σέ ὅλα τά ἐπίπεδα.
________________________________________________
1.Ὁμιλία, εἰς Ματθ. 59, 3, PG 58, 1193.
2.Bλ. ἐνδεικτικά, Μάρκου τοῦ Ἐρημίτου, Περί νόμου πνευματικοῦ, PG 65, 905 Α, Ἰω. Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως 4, 23, PG 94, 1204, Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Πρός Θαλάσσιον 19, PG 90, 308B, Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ὀμιλία 3, PG 151, 36BC. Βλ. Ἀρχιμ. Παντελεήμωνος Καραλάζου, Ἡ λειτουργία τῶν πνευματικῶν νόμων στήν ἀσκητική γραμματεία τῆς Ἐκκλησίας (Διδακτορική Διατριβή), Θεσσαλονίκη 1999, σελ. 8.
3.Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τήν πρός Ρωμαίους ἐπιστολήν 13, 2-3, PG 60, 510-511.
4.Ἀρχιμ. Π. Καραλάζου, ὅ.π. Ἡ λειτουγία τῶν πνευματικῶν νόμων, σελ. 9.
5.Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Πρός Θαλάσσιον 26, PG 90, 348B-D.
6.ὅ. π. 39, PG 90 393 A, Ἀρχιμ. Π. Καραλάζου ὅ.π. σελ. 9.
7.Eἰς τήν πρός Ρωμαίους ἐπιστολήν, 13, 2, PG 60, 510
8.Ἐβρ. Β΄, 2.
9.Ὁ καθηγητής π. Γεώργιος Μεταλληνός σέ ὁμιλίες του ἔλεγε κάτι τό χαρακτηριστικό: «Ὁ Θεός ἀγαπᾶ ἀκόμη καί τόν διάβολο· ὁ διάβολος δέν ἀγαπᾶ τόν Θεό»!
10.Σοφ. Σολ. 1, 13.
11.Συμβουλία νοός πρός τήν ἑαυτοῦ ψυχήν, PG 65, 1105 C.
12.Ἀρχιμ. Παντελεήμωνος Καραλάζου, Ἡ λειτουργία τῶν πνευματικῶν νόμων στήν ἀσκητική γραμματεία τῆς Ἐκκλησίας, σελ. 10.
13.ὅ. π., 1105 D.
14.Σοφ. Σολ. 11, 16.
15.Ἀντιβολή πρός Σχολαστικόν, PG 65, 1096 B.
16.Περί τῶν οἰομένων ἐξ ἔργων δικαιοῦσθαι, PG 65, 932D, 957Β, Βλ. Ἀρχιμ. Παντελεήμωνος Καραλάζου, μνημ. ἔργ. σελ. 59.
17.Μάρκου τοῦ Ἐρημίτου, Συμβουλία νοός πρός τήν ἑαυτοῦ ψυχήν, PG 65, 1105 D.
18.ὅ.π. Ἡ λειτουργία τῶν πνευματικῶν νόμων, σσ. 41-42.
19.ὅ.π. σελ. 19.
Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2022
ΒΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ
“Μια νύχτα κάποιος άνθρωπος είδε ένα όνειρο. Ονειρεύτηκε πως περπατούσε στην ακρογιαλιά με τον Θεό.
Στον ουρανό άστραψαν σκηνές από τη ζωή του. Σε κάθε σκηνή έβλεπε δύο ζευγάρια πατημασιές πάνω στην άμμο.
Το ένα άνηκε σε αυτόν και το άλλο στον Θεό. Όταν και η τελευταία σκηνή της ζωής του έλαμψε μπροστά του, κοίταξε πίσω στις πατημασιές στην άμμο.
Παρατήρησε πως πολλές φορές στο δρόμο της ζωής του, υπήρχε μόνο ένα ζευγάρι πατημασιές. Ακόμη πως αυτό κι αν συνέβαινε στις πιο δύσκολες και θλιμμένες του στιγμές.
Αυτό πραγματικά τον πείραξε και ρώτησε τον Θεό: Θεέ μου, όταν αποφάσισα να σε ακολουθήσω, είπες πως θα βαδίζουμε μαζί αυτόν τον δρόμο, αλλά παρατήρησα πως στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μου, υπάρχει μόνο ένα ζευγάρι πατημασιές…;
Δεν καταλαβαίνω! Γιατί όταν σε χρειαζόμουν πολύ, εσύ με άφηνες; Και ο Θεός απάντησε: «Πολυάκριβό μου παιδί, σε αγαπώ και δεν σε άφησα ποτέ! Στις στιγμές της δοκιμασίας και του πόνου, που βλέπεις ένα μόνο ζευγάρι πατημασιές, σε κρατούσα στην αγκαλιά μου».
Τρίτη 19 Ιανουαρίου 2021
ΣΤΑ ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ
Ἑορτάζοντες τὰ ἅγια Θεοφάνεια ὀρθοδόξως, ἐκφράζουμε τὴν εὐχαριστία μας γιὰ τὴν μεγάλη αὐτὴ δωρεὰ τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ μας! Πρόκειται γιὰ ἡμέρα λαμπρᾶς εὐφροσύνης καὶ ἁγιασμοῦ τῶν ὑδάτων, ἀλλὰ καὶ ὅλης τῆς κτίσεως.
Διότι, ὁ Κύριος καὶ Θεός μας Ἰησοῦς Χριστός, ποὺ μᾶς ἔδειξε πρὸ ἡμερῶν τὴν ἐκ Παρθένου Γέννησή Του στὴν Βηθλεέμ, ἔρχεται τώρα γιὰ νὰ τελέσει ἕτερο Μυστήριο στὸν Ἰορδάνη ποταμό, ὥστε βαπτιζόμενος νὰ μᾶς προσφέρει θεία ἀναγέννηση, ἄφεση ἁμαρτιῶν, λύτρωση καὶ ἁγιασμό.
Ὁ Τίμιος Πρόδρομος καὶ Βαπτιστὴς Ἰωάννης, ὁ ὁποῖος κήρυττε στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνου τὴν Μετάνοια, ἐπιτελεῖ τώρα μὲ θεῖο πρόσταγμα τὸ φρικτὸ ἔργο τῆς Βαπτίσεως τοῦ Κυρίου μας, γιὰ νὰ καταβυθίσει Αὐτὸς μὲ τὴν σειρά Του τὰ ἀμέτρητα πταίσματά μας καὶ νὰ μᾶς δωρίσει τὸν πλοῦτο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸν θησαυρὸ τῶν Ἀγαθῶν.
Ἀλλὰ καὶ οἱ Ἅγιοι Ἄγγελοι προπορεύονται ἀπὸ τὴν Βηθλεὲμ στὶς ὄχθες τοῦ Ἰορδάνου, γιὰ νὰ λειτουργήσουν στὸ Μυστήριο καὶ νὰ ὑπουργήσουν στὴν ἀνείπωτη θεία συγκατάβαση.
Ὁ Θεάνθρωπος Χριστός μας σηκώνει καὶ καθαίρει τὶς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου μὲ τὴν πλήρη κάθοδο καὶ ἄνοδό Του στὸ ὕδωρ τοῦ ποταμοῦ, προτυπώνοντας τὸν Θάνατο καὶ τὴν Ἀνάστασή Του. Αὐτὸς ὡς Υἱὸς βαπτίζεται, ὁ Πατὴρ μαρτυρεῖ τὴν εὐδοκία Του στὸν Ἀγαπητὸ Υἱό Του καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μὲ μορφὴ Περιστερᾶς ἐπιβεβαιώνει τὴν Πατρικὴ φωνή (Ματθ. 3:16-17), καὶ ἔτσι, μὲ τὸν τρόπο αὐτό, «ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις»!
***
Παράλληλα, ἐγκαινιάζεται τὸ Βάπτισμα τῆς Ἐκκλησίας. Τώρα πλέον, σὲ κάθε Βάπτιση ἔχουμε μία Θεοφάνεια: εἰς τὸ Ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δίδεται ἀνακαίνιση, φῶς, θεία ζωὴ καὶ ἐλευθερία. Σὲ κάθε Βάπτιση Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ ὑπάρχει μυστηριακὴ συμμετοχὴ στὸ Πάθος καὶ στὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ (Ρωμ. 6:3-5)· οἱ Οὐρανοὶ σχίζονται καὶ καταπέμπεται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ποὺ μᾶς καλεῖ στὴν οὐράνια πατρίδα καὶ μᾶς ἀναδεικνύει υἱοὺς Θεοῦ κατὰ χάριν.
Προϋπόθεση γιὰ ὅλα αὐτὰ εἶναι βεβαίως ἡ ὀρθὴ Πίστις, ἡ πληρότητα τῆς Μυστηριακῆς Χάριτος, ἀλλὰ καὶ ὁ ὀρθὸς τρόπος τελέσεως τοῦ Μυστηρίου. Τὸ ἐξωτερικὸ-αἰσθητὸ σημεῖο τῆς τριπλῆς καταδύσεως καὶ ἀναδύσεως στὸ ὕδωρ, τῆς πλήρους δηλαδὴ καὶ ὁλικῆς καλύψεως τοῦ βαπτιζομένου στὸ νερό, εἶναι ἀπαραίτητο στοιχεῖο τελειώσεως τοῦ Μυστηρίου· ἡ δὲ παραχάραξή του, «χωρὶς ἀνάγκης ἐπειγούσης», θεωρεῖται πράξη ἀποτρόπαιη καὶ καρπὸς αἱρέσεως (βλ. Πρωτ. Γεωργίου Μεταλληνοῦ, «Ὁμολογῶ ἕν Βάπτισμα», Ἀθήνα 1996, σελ. 63-75). Ἡ Οἰκουμενιστικὴ αἵρεσις, ἡ ὁποία ἄρχισε τὴν ἐφαρμογή της μὲ τὴν δῆθεν ἐπουσιώδη Ἡμερολογιακὴ Μεταρρύθμιση πρὶν ἀπὸ ἕνα περίπου αἰῶνα, ἔχει προξενήσει καὶ σὲ αὐτὸ τὸ θέμα ἀπίστευτη ζημία καὶ ἔκπτωση!...
***
Ἡ χορηγία τῶν θείων δωρεῶν τῆς Ἑορτῆς, καὶ μάλιστα τοῦ εἰσαγωγικοῦ Μυστηρίου στὴν Ἐκκλησία, τοῦ ἱεροῦ Βαπτίσματος, μᾶς θέτει ἐνώπιον μεγάλων εὐθυνῶν· ἡ παρεχόμενη ἄκτιστη Χάρη καὶ θεία εὐλογία γιὰ νὰ ἐκδηλωθεῖ, ἀναμένει τὴν συνεχῆ προσπάθειά μας· τὴν ἀπόρριψη τῆς ραθυμίας καὶ τῆς ἀδιαφορίας, καὶ τὴν ἔνδειξη τοῦ θερμοῦ ζήλου καὶ τῆς πνευματικῆς ἐγρηγόρσεως ἀπὸ μέρους μας.
Ὀφείλουμε νὰ ἐπαγρυπνοῦμε γιὰ τὴν ψυχή μας, γιὰ τὶς ὑπάρξεις μας, γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας, γιὰ τὸν τόπο μας, γιὰ τὸν κόσμο ὅλο. Νὰ ἐνισχύσουμε τὴν πίστη, νὰ αὐξήσουμε τὴν προσευχή, νὰ ἐκφράσουμε ἔμπρακτα τὴν φιλανθρωπία, νὰ ἀπορρίψουμε τὴν ἐμπάθεια. Νὰ ἰσχυροποιήσουμε τὴν μετάνοια, νὰ ἐμβαθύνουμε στὴν ταπείνωση, νὰ καλλιεργήσουμε τὴν ἀγάπη. Οἱ δυσχερεῖς συνθῆκες τῆς ζωῆς ἄς μὴ μᾶς καταβάλλουν· ὁ ἀγώνας τῆς ἀρετῆς ἄς μὴ μᾶς φοβίζει· ἡ ἐλπίδα γιὰ τὴν προσέλκυση τοῦ θείου Ἐλέους ἄς μὴ μᾶς ἐγκαταλείπει!
Ζοῦμε πράγματι ἡμέρες ἀποκαλυπτικές, τὰ «σημεῖα» γενικῆς ἀναταραχῆς καὶ ἀποστασίας στὴν ἀνθρωπότητα εἶναι πέρα καὶ ἀπὸ ὁρατά, λαμβάνουν χώρα γεγονότα ἀπρόσμενα, «ἀόρατοι ἐχθροὶ» φαίνεται νὰ πλήττουν τοὺς ἀνθρώπους. Λαμβάνονται ἐπείγοντα μέτρα γιὰ τὴν προφύλαξη καὶ τὴν προστασία τῶν ἀνθρώπων, ἀπὸ ἐκείνους ὅμως, οἱ ὁποῖοι συνέτειναν καὶ συντείνουν μᾶλλον στὴν διεύρυνση τῶν προβλημάτων, παρὰ στὴν περιστολή τους. Ἀκούγονται ἀπεγνωσμένες κραυγὲς γιὰ ἀσφάλεια, σταθερότητα καὶ εἰρήνη. Ἀλλὰ εἶναι φανερὰ τὰ δείγματα ποὺ βάζουν τοὺς ἀνθρώπους σὲ πρωτοφανεῖς κινδύνους γιὰ τὴν σωματικὴ καὶ ψυχικὴ ἀκεραιότητα, ἐλευθερία καὶ ἀσφάλειά τους, ἀπὸ ὅσους ἑτοιμάζουν τέτοιου εἴδους δεσμά, ποὺ ἡ ἀνθρωπότητα γεύθηκε ἀμυδρῶς στὶς χειρότερες ἐφιαλτικὲς ἱστορικὲς φάσεις της.
Ἡ φιλοσοφία τοῦ μετανθρωπισμοῦ ἤ ὑπερανθρωπισμοῦ, γιὰ παράδειγμα, μὲ τὴν χρήση ἐξελιγμένων τεχνολογιῶν γιὰ «διορθωτικὴ» παρέμβαση στὸν νοῦ καὶ τὴν φυσιολογία τῶν ἀνθρώπων, γιὰ τὸ δῆθεν καλό τους, τείνει νὰ τοὺς «ἀναβαθμίσει» κατὰ τέτοιον τρόπο, ὥστε νὰ τοὺς καταστήσει οὐσιαστικὰ σκλάβους κάποιων λίγων ἤ κάποιου ἑνός! Πάντως, ὄχι τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Μόνου Φιλανθρώπου, ὁ Ὁποῖος χαρίζει ἄφεση ἁμαρτιῶν καὶ ζωὴ αἰώνιο!
Ἡ ἀνακαινιστικὴ Χάρη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μας εἴθε νὰ μᾶς φωτίζει, νὰ μᾶς στηρίζει καὶ νὰ μᾶς ὁδηγεῖ, ὥστε καὶ τὴν Ἑορτὴ νὰ τιμήσουμε ἐπαξίως, καὶ τὴν κλήση μας νὰ ἐκπληρώσουμε θεαρέστως, καὶ τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ καλὸ τῶν συνανθρώπων μας νὰ ὑπηρετήσουμε δεόντως, χωρὶς νὰ παγιδευτοῦμε εἴτε στὰ «θέλγητρα» εἴτε στὰ φόβητρα» τοῦ κόσμου τούτου καὶ τοῦ κοσμοκράτορος· ἀλλὰ νὰ ἀναδειχθοῦμε γνήσια τέκνα τοῦ Παντοκράτορος καὶ νὰ κληρονομήσουμε τὴν αἰώνια Βασιλεία Του. Ἀμήν!
Ἐκ τῆς Συντάξεως
Ἅγια Θεοφάνεια, 6/19-1-2021